Tanım
Amip, bir başka ismiyle amoeba sürüngen halde ilerleyen tek hücreli ökaryot canlı ailesinin genel ismidir. Amip olarak tek bir canlı bulunmamaktadır. Toplu halde amipler bulunmaktadır. Bu kriterlere sahip canlıların meydana getirdiği sınıf ile alakalı yapılmış olan genetik çalışmalar sınıfın çeşitleri arasında çok net değişikliklerin bulunduğunu ortaya çıkarmıştır. Bakterilerde olduğu gibi hücreliler de prokaryot yapıda bulunur. Fakat amip, öglena gibi canlıların bulunduğu ökaryotik tek hücreliler sınıfı da vardır. Bunlar bakterilere göre hayli gelişmiş haldedir.
Amip’in Özellikleri Nelerdir?
Bu grupta bulunan canlıların birtakım özellikleri bulunmaktadır.
Hücre Yapıları Nasıldır?
Bütün canlı organizmaları iki gruba ayırabiliriz: prokaryotlar ile ökaryotlar olarak. Prokaryotik hücrelerin tersine, ökaryotik hücreler gayet güzel organize haldedir. Bakteri ile Arkeler prokaryot iken diğerleri ise ökaryottur.
Amipler prokaryot değil ökaryottur. Genellikle tek bir hücreden oluşmaktadırlar. Amip hücresi, ökaryotlar da olduğu gibi birtakım özellikleri bulunur. Amip sitoplâzması ile hücresel içeriği hücre zarının içerisindedir. DNA, çekirdek içerisinde zar ile kapalı halde toplanmıştır. Enerji üretimi ile proteinin taşınması gibi farklı hücresel görevleri yapan zar ile çevrilmiş organellere sahiptir.
Bunların yapısı birçok amip için ortak şekildedir, fakat bazı istisnalar vardır. Örnek verecek olursak, bizde bulunan amip dizanteri meydana getiren parazit Entamoeba histolytica, proteinleri salgıya çevirerek paketleyen golgi’ye sahip değildir.
Bundan farklı olarak, aynı görevleri yapan golgi’ye benzer bölmeler yahut kesecikler içermektedir. Yapılan çalışmalar birtakım amip çeşitlerinin mitokondrisinin de bulunmadığını ortaya çıkarmıştır.
Yalancı Ayaklarla İlgili Bilgiler
Yapı bakımından amipler yüksek organizmaların hücrelerine fazlaca yakın haldedir. Amiplerin insanların beyaz kan hücrelerine yapı bakımından benzerlik gösterdiği de söylenir.
İnsanlarda ki beyaz kan hücrelerinde olduğu gibi amipler de yalancı ayak oluşturmaktadır. Sitoplâzmanın kıvrılmış olan hücre zarının içine dolması ile meydana gelen bu yapıların sayesinde amipler hareket eder. Bu ayakları aynı zamanda bir şeyin çevresinde sarmal yapıp onu içeri alırlar.
Amipler hareket ettiğinde yalancı ayaklar yerini değiştirirler. Bundan dolayı amipte şekil değişikliğine neden olur.
Amip Yunan dilinde değişim anlamına gelen bir cümleden gelir.
Not: Biyoloji biliminde yalancı ayak denildiği zaman akla hemen amip gelmelidir.
Amip’in Yaşam Özellikleri Nelerdir?
Amipler genel olarak su olan yerlerde hayatlarını devam ettirirler. Bütün canlılar tek hücreden meydana gelir.
Amiplerin bir diğer farklı olan özelliği ise hep hareket halinde olmalarıdır. Amipler devamlı olarak yalancı ayaklarla birlikte hareket halindedirler.
Sulu yerlerde besin maddelerine denk geldikleri zaman bunları içeriye almak için yalancı ayakları ile yiyeceğin çevresinde hemen hemen bir daire meydana getirirler. Besini bütünüyle kuşatmak için içeriye alırlar.
Amipler ortadan ikiye bölünüp öylece çoğalma meydana getirirler. Amiplerde eşeysiz üreme görülmektedir.
Amiplerin Sınıflandırılması
Asırlar boyunca organizmaların sınıflandırılmasında farklı sistemler, gözlemlenebilir özellikler ile görsel benzerliklere dayanmaktaydı. Amip sınıfı ile alakalı sınırları çizilen net bir canlı grubundan söz etmemiz mümkün değildir.
Geçmişten günümüze kadar amipler, yalancı ayak kullanabilen tek hücreliler olarak aynı grubun içinde sınıflandırılmaktadır. Son senelerde amiplerin de sınıflandırılması için yapılan çalışmalara hız verilmiştir. Bunun sebebi hem amipler arasında evrimsel soy ağacını meydana getirmek hem de amipler ile ilgili daha çok bilgiye ulaşmaktır.
Yalancı ayak meydana getirme ile ilgili bir sınıflandırma yine yapısal bir sınıflandırma olarak karşımıza çıkar. Hâlbuki biyolojide artık filogenetik sınıflandırma ilk plana çıkar.
Amip Dizanterisinin Tedavisi Nasıldır?
Amipler genel olarak su olan yerlerde yaşamlarını sürdürürler. Birtakım amip çeşitleri hayvanların vücutlarında parazit olarak hayatlarını devam ettirirler. İnsanların ya da hayvanların kalın bağırsaklarına giren bu canlılar amipli dizanteri ismi verilen hastalığa yol açarlar.
Dizanteriye yol açan amip ağız yolu ile alınmaktadır. Zaman geçtikçe çoğalıp kalınbağırsağa yerleşen bu amipler kalın bağırsağın içinde yara olmasına sebep olmaktadır.
Kalın bağırsağın içine yerleşen her amip hastalığa neden olmaz. Hastalığa neden olan özel çeşitleri vardır. Bu çeşitler de vücut savunması düşük haldeyken hastalığa neden olabilirler.
Dizanteri tedavisi için bu tek hücrelilerin yok edilmesi için metranidazol ile terasiklin sınıfına ait ilaçlar kullanılmaktadır. Bu hastalığın tedavi süreci 2 haftadan az sürmektedir.
Dizanteriye yakalanmamak için yiyeceklerin kesinlikle yıkanması gerekir, temiz suların içilmesi gerekir son olarak bağışıklık sisteminin güçlü tutulması önem arz eder.
Amiplerin Çoğalma Yöntemleri Nelerdir?
Amiplerin üreme şekilleri bölünme yolu ile gerçekleşmektedir. Bünyesinde yer alan çekirdek ile sitoplâzmaları ortadan ikiye ayırıp üremesini tamamlar. Bu yol ile çoğalan amip büyüyerek gelişimini sağlar ve yeniden ikiye ayrılıp çoğalma işleminin devam ettiği uzmanlar tarafından söylenmektedir. Bu canlılar olumsuz hava koşullarına ulaştıkları zaman kendisini koruma altına alacak bir sistemle beraber bünyelerinin salgılamış olduğu salgılar yardımı ile top şekline gelerek kapanmaktadırlar. Rüzgârlar yahut diğer şartlar ile beraber bu yerden uzaklaştıkları zaman normal su olan bir ortama geldiklerinde tekrardan görevlerine devam ederler.
0 yorum: